Rzemiosło na żądanie
Polski system edukacji wcale nie sprzyja rozwojowi środowiska rzemieślniczego. Większość młodych ludzi zamiast wybrać naukę w szkole zawodowej, decyduje się na zdanie egzaminu dojrzałości, który stanowi przepustkę do wymarzonej uczelni. Taki stan rzeczy znajduje swoje odzwierciedlenie w mediach. To nie zawody rzemieślnicze są widoczne w filmach czy serialach, lecz zawody ściśle uniwersyteckie, które kojarzą się z wysokim statusem społecznym. Na domiar tego to właśnie przedstawiciele tych zawodów wykorzystują swoją wiedzę i doświadczenie jako współtwórcy takich produkcji.
Uczestniczki i uczestnicy panelu dyskusyjnego pod tytułem Arbeitswelten in Film und Fernsehen, dyskutowali nad tym, czy rozwój telewizji na żądanie może przyczynić się do uwidocznienia zawodów rzemieślniczych w mediach, a jeżeli tak to jakie szanse i zagrożenia są tym związane. Wydarzenie cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem, gdyż w niemieckim domu rzemiosła pojawiło się aż dwustu słuchaczy chcących poznać potencjał tego tematu, w tym także osoby nominowane do nagrody w konkursie scenariuszowym na najlepszy pomysł na film związany z rzemieślnictwem.
Moderator panelu dyskusyjnego stwierdził, że wejście rzemieślników do seriali telewizyjnych niesie ze sobą ryzyko powstawania scenariuszy pozbawionych silnego ładunku emocjonalnego, do jakiego widzowie byli niejako przyzwyczajeni. Wysunął więc propozycję stworzenia postaci rzemieślnika-antybohatera. Przykłady tego zabiegu pojawiły się już w filmach poprzedniego dziesięciolecia, kiedy to fotograf stawał się oprawcą o psychopatycznej osobowości, natomiast jego klienci niczego nieświadomymi ofiarami. Zawody rzemieślnicze dają zaś niekończące się źródło inspiracji dla takiego rozwiązania. Nie wspominając o zawodach takich jak krawiec, szewc, czy kowal.
Uczestnicy panelu poszli w związku z tym o krok dalej, koncentrując się na zawodach reprezentowanych jeszcze w telewizji lat dziewięćdziesiątych. W przypadku seriali medycznych czy prawniczych widzowie mieli do czynienia z zawodami opartymi na pewnego rodzaju władzy, która z kolei rodziła obiecujące, bogate w konflikty scenariusze. Zawody rzemieślnicze wiążą się natomiast w wielu przypadkach z pracą w osamotnieniu, która niejako z góry wyklucza zaistnienie konfliktów z otoczeniem. Wspominany wyżej konkurs scenariuszowy miał na celu znaleźć przeciwwagę dla takiego stanu rzeczy w postaci konfrontacji przeciętnego rzemieślnika oraz jego najbliższego otoczenia ze światem zdygitalizowanym.
Do konkursu wpłynęło równo 35 pomysłów, spośród których jury nagrodziło 4. Grupami rzemieślniczymi reprezentowanymi w tych pracach byli: inżynier-mechanik (miejsce 1, dotowane nagrodą w wys. 2,5 tys. euro), dekarz, stolarz, elektryk, stylista i florysta (miejsce 2, dotowane nagrodą w wys. 1,5 tys. euro), oraz kolejno piekarz i rymarz (miejsce 3 ex aequo, dotowane nagrodą w wys. 1 tys. euro). Według informacji organizatora nie wiadomo, który z pomysłów ma szansę na realizację. Co najciekawsze, jeden z konceptów był inspirowany prawdziwym zdarzeniem. Mowa dokładnie o francuskim piekarzu, który ofiarował swoją piekarnię bezdomnemu mężczyźnie w zamian za uratowanie życia.
Podsumowując, ze względu na zanikanie niektórych zawodów rzemieślniczych, a w dzisiejszych czasach również na zastąpienie ich innymi, zorientowanymi na produkcję wytworów cenowo bardziej przystępnych, jednak znacznie gorszej jakości, producenci telewizyjni powinni rozważyć uwzględnienie świata rzemieślniczego w swoich projektach. Zwłaszcza dla dorastającej młodzieży, dla której to właśnie telewizja na żądanie stanowi dzisiaj wielkie źródło inspiracji. Być może wtedy doczekamy się czasów, gdy również zawody rzemieślnicze będą się cieszyć takim samym uznaniem społecznym.
Literatura: Z. Lewandowska, Narracyjna złożoność współczesnego serialu telewizyjnego […], „Images”, Poznań 2015, nr 25, s. 43-44; Panel dyskusyjny pt. Arbeitswelten in Film und Fernsehen, moderator: U. Höcherl; uczestnicy: P. Rampelt, prof. P. Henning, dr M. Esch, mgr inż. F. X. Peteranderl. Berlin, 13.02.2017 r.; Rozmowa telefoniczna z J. Kosakowską, dyrektor Zespołu Oświaty Zawodowej Związku Rzemiosła Polskiego z 14.06.2017 r.; Handwerkskunst! [https://www.ardmediathek.de/sendung/handwerkskunst].
Featured Photo by Carter Yocham on Unsplash
